Crowdfunding; kans voor de creatieve industrie?

Leestijd: 9 minuten

Dit artikel is geschreven door Iris Loos en Gijsbert Koren.

Museum het Louvre heeft een onorthodoxe stap genomen in zijn aankoopbeleid. Om het  kunstwerk De Drie Gratiën (1531), gemaakt door de renaissanceschilder Lucas Cranach de Oudere, te kunnen verwerven is het door hen voorgesteld als Trésor National, ‘nationale schat’. Voor de aankoop was al drie miljoen verzameld. Om het resterende gat van één miljoen te dichten, vroeg het Louvre het publiek om hulp. Via de website www.troisgraices.fr werden kunstliefhebbers opgeroepen een bijdrage te leveren aan de aankoop. Binnen 35 dagen was het geld bij elkaar en kon het Louvre het schilderij aankopen dankzij de vrijgevigheid van vijfduizend donateurs.

Bovenstaande is een goed voorbeeld van het steeds populairder wordende fenomeen crowdfunding: financiering door bijdragen van een grote groep mensen, de ‘crowd’. Nieuw is het niet.

Het geven van geld aan goede doelen dateert uit de eeuwen voor Christus. In feite zijn belastingen gebaseerd op een vergelijkbaar model: publieke goederen worden door de massa gefinancierd. Met de opkomst van internet heeft crowdfunding een vlucht genomen en wordt het ingezet als nieuw ondernemingsmodel. Niet verplicht, zoals belastingen, en ook niet gebaseerd op louter altruïsme, maar als een mogelijkheid om mensen aan je product te binden en hen bij te laten dragen aan de kosten. Ook binnen de creatieve sector ontstaan meer en meer crowdfundingprojecten.

De kunstenaar en de crowd

Een van de voortrekkers van crowdfunding met behulp van internet was de Britse rockgroep Marillion, die in 1997 $60.000,- bijeen wist te schrapen om een toer door Noord-Amerika te financieren. Maar ook dichter bij huis zijn er successen. De Utrechtse artiest Leon Giesen bijvoorbeeld, die optreedt onder de naam ‘Mondo Leone’. Giesen is muzikant, filmmaker en verhalenverteller en combineert deze talenten in zijn producties. Samen met zijn manager Esther Willemse besloot hij Club Mondo Leone op te richten. Leden van deze ‘vriendenclub’ willen betrokken zijn bij wat Mondo Leone doet. De leden worden niet alleen op de hoogte gehouden van activiteiten, maar ook uitgenodigd voor intieme bijeenkomsten, zoals kleedkamerconcerten. Leden worden geworven via de website en via mailings en persoonlijke berichten wordt het contact onderhouden. Giesen en Willemse hebben inmiddels op verschillende manieren de leden ingezet voor de financiering van een project. Het eerste project betrof de financiering van een nieuwe cd; leden die in de opname investeerden, kregen achteraf een cd met hun naam op het boekje toegestuurd. Het ‘kadonateurschap’ is de nieuwste uitvinding van Club Mondo Leone. Leden kunnen twee cd’s kopen: één voor henzelf en één om cadeau te doen. Binnen in het boekje en op de voor- en achterkant worden de gulle gever én de ontvanger vermeld. Zo maakt de ‘crowd’ het mogelijk dat de cd’s van Mondo Leone uitgebracht kunnen worden.

Fotograaf Rob Hornstra is één van de eerste beeldend kunstenaars die het concept crowdfunding in Nederland toepaste. Samen met schrijver en filmmaker Arnold van Bruggen ontwikkelde hij The Sochi Project. Van 2009 t/m 2014 documenteren Van Bruggen en Hornstra de veranderingen in het gebied rond de stad Sochi in Rusland, waar in 2014 de Olympische Spelen plaatsvinden. Zij volgen de metamorfose die het deels mondaine, deels verarmde gebied zal ondergaan: vluchtelingenflats en armoedige resorts verdwijnen, nieuwe stadions, hotels en een vernieuwde infrastructuur worden gebouwd, tijdelijke prefab-woningen voor duizenden arbeiders domineren het straatbeeld.

Om dit project te financieren, werd de hulp van de massa ingeroepen. Hornstra en Van Bruggen formuleerden drie categorieën van betrokkenheid. Bronzen leden doneren tien euro per jaar. Daarvoor krijgen ze toegang tot het afgeschermde gedeelte van de website van het project. Daar zijn niet alleen alle artikelen, fotoseries, interviews en gepubliceerde verhalen te vinden, maar ook achtergrondinformatie over de productionele en inhoudelijke dilemma’s rond The Sochi Project. Zilveren donateurs schenken vanaf honderd euro per jaar en ontvangen, naast toegang tot de website, alle publicaties rond The Sochi Project. Ze worden persoonlijk op de hoogte gehouden en kunnen evenementen gratis bijwonen. Gouden donateurs doneren duizend euro of meer per jaar.  Zij krijgen naast eerder genoemde voordelen een speciale verzamelbox, waarin elk jaar een handwerkafdruk van Hornstra en een speciaal voor dit doel bestemd epistel van Van Bruggen opgenomen wordt. Bovendien komen de kunstenaars persoonlijk bij de donateur langs om het project toe te lichten.

Crowdfunding platforms

Langzaam maar zeker wordt er steeds meer enthousiasme opgevat voor deze nieuwe manier van creatief ondernemen. Crowdfunding via internet is een nieuwe, transparante manier van financiering waarbij de verbintenis tussen ondernemer en het publiek centraal staat en waarbij de mogelijkheden van internet ten volle kunnen worden benut. Waar Mondo Leone en The Sochi Project het op eigen kracht doen, ontstaan er steeds meer online platforms die crowdfunding faciliteren. Zeven jaar geleden werd het Amerikaanse ArtistShare gelanceerd, dat gebaseerd was op het concept dat de organisatoren ‘fanfunding’ noemden. Fans konden via de website bekende artiesten steunen in het maken van een album. SellaBand nam dit model in 2006 over voor onbekende artiesten die een album uit willen geven. Uiteindelijk is SellaBand failliet gegaan door een gebrek aan focus; het bedrijf nam zowel de productie, als marketing en distributie van albums op zich en was met een beperkt budget niet in staat in alle facetten even succesvol te zijn als de oude giganten uit de platenindustrie. Een paar dagen na het faillissement werd SellaBand overigens overgekocht door een nieuwe investeerder die heilig gelooft in de toekomst van het platform.

Inmiddels winnen crowdfundingplatforms ook in Nederland aan populariteit. Het Amsterdams Fonds voor de Kunst heeft recentelijk de website voordekunst gelanceerd. Doel van de website is om kunstenaars en kunstliefhebbers met elkaar in contract te brengen en zo ideeën te realiseren. Op de site worden verschillende projecten getoond, met het daarvoor noodzakelijke doelbedrag, het percentage ervan dat tot dusver is binnengekomen en de tijd die nog rest om het bedrag te halen.  Wanneer het lukt om een project voor honderd procent te financieren, dan wordt het gerealiseerd.

Een ander voorbeeld is TenPages. Op deze website kunnen beginnende schrijvers tien bladzijden van hun boek plaatsen. Vervolgens worden bezoekers aangemoedigd voor vijf euro aandelen kopen. Zijn er tweeduizend aandelen verkocht? Dan wordt het boek uitgegeven door een gerenommeerde uitgeverij.

Inmiddels is zelfs de bancaire wereld overtuigd van de kansen die crowdfunding kan bieden. Zo doet ABN Amro onderzoek naar crowdfunding. Een al bestaand platform is CrowdAboutNow. Via CrowdAboutNow kan iedereen investeerder of ondernemer worden. De ondernemer pitcht zijn of haar onderneming op de website, en investeerders kunnen voor minimaal tien euro deelnemen. Wanneer het benodigde startkapitaal is behaald wordt dit via CrowdAboutNow aan de ondernemer gestort, die dan aan de slag gaat. Na een afgesproken looptijd keert de ondernemer het bedrag, plus een eventueel winstpercentage, uit aan de investeerders. Die kunnen vervolgens een nieuwe onderneming steunen.

Voordelen crowdfunding

Wat zijn de voordelen van crowdfunding voor de creatieve ondernemer? Het levert, in het gunstigste geval, financiering voor je (beginnende) organisatie of voor een project op. Maar dat is niet het enige. Het succes van The Sochi Project heeft voor de makers geleid tot nieuwe projecten. En Esther Willemse benadrukt dat crowdfunding een middel is om een publiek voor langere termijn aan je te binden. Leden fungeren als ambassadeurs, nemen hun vrienden mee naar concerten, tippen voorstellingen en brengen nieuwe leden aan. Vaak blijven ze lange tijd trouw het project steunen. Zo creëert de club een olievlek van naamsbekendheid, grotere bezoekersaantallen en financiële steun. Daarnaast komen uit de club verschillende goedbetaalde optredens voort, doordat de leden als ambassadeur fungeren richting mogelijke klanten.

Anders dan een eenmalige projectfinanciering van een fonds kan het crowdfundingmodel dus op langere termijn, ruim na het mogelijk maken van projecten en het vergroten van de bekendheid ervan, zijn vruchten afwerpen. Ook is crowdfunding, zeker door de directe vorm van communicatie van de deelnemers, flexibel. Terwijl fondsen makers snel afrekenen op hun originele plan, kan daar bij crowdfunding sterk van afgeweken worden. De leden van Club Mondo Leone bijvoorbeeld stellen een vertrouwen in Leon Giesen dat hem de vrijheid geeft onverwachte keuzes te maken of nieuwe wegen in te slaan.

Ook Hornstra ervaart die artistieke vrijheid. Hij noemt crowdfunding de meest onafhankelijke vorm van financiering, omdat donateurs geen invloed uitoefenen op de inhoud. Daarnaast biedt crowdfunding voor kunstenaars de mogelijkheid om mensen aan zich te binden die expertise bezitten die zij zelf misschien niet hebben. Men kan niet alleen bijdragen door middel van het investeren van geld, maar ook door het delen van kennis of het als ambassadeur optreden voor een onderneming of project.

Crowdfunding vergroot en versterkt je netwerk: met crowdfunding spreek je je bestaande netwerk aan om betrokken te raken bij jouw onderneming of project en spreek je onbekende investeerders aan die ook mee willen doen. Het netwerk van investeerders kan op de lange termijn en op onverwachte wijze zijn vruchten afwerpen als jij er voor zorgt dat je op positieve wijze de aandacht blijft trekken.

Social media

Internet is bij uitstek de plek om verbintenissen aan te gaan en te onderhouden. Zo vertelt social media guru Erwin Blom op zijn blog: “Internet is een persoonlijk medium. Maak je dienst of product en de relatie met klant, publiek of afnemer zo persoonlijk mogelijk. Dan wordt de band zo groot mogelijk.” In de tijd van web 2.0 is het voor ondernemers meer dan ooit belangrijk om te luisteren, te leren en te delen met je klanten en users: listen, learn & share. Dus gebruik de sociale media om contact te houden. Wanneer je net begint met werven, richt je dan in eerste instantie op familie, vrienden en kennissen. Zij zijn over het algemeen zeer bereid om steun te verlenen en kunnen als olievlek fungeren. Via hun netwerk en sociale media, en via hun enthousiasme, worden weer nieuwe investeerders aangetrokken. Gebleken is dat wanneer 25% van het behaalde doel (dat kan geld zijn, of een bepaald aantal betrokkenen) is behaald, het opeens snel gaat.

Investeerders

Geld is zeker niet de belangrijkste motivatie voor investeerders om deel te nemen aan crowdfunding. Veel investeerders blijken deel te nemen met de wens ‘to participate in the exciting adventure of a start-up’ (Schwienbacher & Larralde, 2010). Ze willen onderdeel zijn van een project dat ze steun toekennen. Echter, dat geld niet belangrijk is, betekent niet dat mensen niets terugwillen voor hun investering. Zeker binnen de creatieve sector  kunnen moeilijk meetbare componenten als passie en idealen van belang zijn om investeerders over de streep te trekken. Die verbinding heeft een waarde die niet altijd tastbaar is, maar wel degelijk essentieel. Een bepaalde exclusiviteitwaarde, publieke erkenning, uitbreiding van het eigen netwerk en het verkrijgen van kennis zijn elementen die waardevol voor investeerders kunnen zijn. Bedenk van te voren welke waarden en tegenprestaties aantrekkelijk kunnen zijn en hoe je deze communiceert. En vergeet niet de expertise en het netwerk van de investeerders aan te spreken: sommige mensen leveren een kleine financiële bijdrage maar kunnen veel voor je project betekenen als het bijvoorbeeld gaat om het aantrekken van een nieuwe crowd of waardevolle contacten.

Beginnen aan crowdfunding

Genoeg voordelen én voldoende mogelijkheden voor enthousiaste creatieve ondernemers om crowdfunding voor financiering te gebruiken. Maar staat je project op een crowdfundingplatform, dan ben je er nog niet. Al worden er successen behaald, het is belangrijk je te realiseren dat het binden van publiek en het genereren van financiering niet zonder slag of stoot gaat.
Een belangrijk element van crowdfunding is de ondernemer zelf. Een investeerder moet ervan overtuigd raken dat jij de investering waard bent. Het idee zelf moet aanslaan, maar minstens zo belangrijk zijn de passie, het vertrouwen, de integriteit en de kunde van de maker. Dit vraagt om veel openheid over het project en de ondernemer erachter. Dat is soms eng, maar kan ook heel enthousiasmerend werken; met een kijkje in de keuken kan je iemand overtuigen om in jou te investeren en misschien raakt iemand wel zo enthousiast over wat hij in de keuken ziet, dat hij ook op andere wijzen bij wil dragen aan het succes. Investeerders moeten het jou gunnen om je plannen te realiseren. Dit betekent dat je een verbintenis met je investeerders aangaat, die verder gaat dan alleen het zakelijke. De leden van Club Mondo Leone bijvoorbeeld vormen inmiddels een kring van kennissen. Die band is erg waardevol voor alle partijen.

Investeren in je investeerders is essentieel maar ook tijdrovend. Hornstra en Van Bruggen gaan bijvoorbeeld regelmatig koffie drinken met de gouden donateurs. En, zoals Hornstra zegt: “Wij zijn ons project. Ik durf geen nieuwe auto te kopen omdat ik bang ben dat mensen daar iets van gaan denken.” De investering is intensief en het kan bovendien even duren voordat deze zich terugbetaalt. Crowdfunding is dus zeker geen makkelijke manier om geld te genereren. Het vergt een lange adem en slaagt misschien niet in één keer. Het is belangrijk dat je deze manier van ondernemen aantrekkelijk vindt en het contact met je investeerders als integraal onderdeel van je werk beschouwt.

Staar je niet blind op crowdfunding. Het kan een belangrijk onderdeel van je onderneming worden, maar zal vaak niet het enige middel zijn dat je in moet zetten om je ideeën te realiseren. The Sochi Project is bijvoorbeeld nog steeds deels afhankelijk van reguliere subsidie. De vruchten van crowdfunding betalen zich niet altijd direct terug en soms heb je een lange adem nodig om tot het gewenste resultaat te komen. Voor creatieve ondernemers die een lange termijn verbintenis met zijn of haar investeerders aan wil gaan biedt crowdfunding echter zeker nieuwe, vrije en uitdagende mogelijkheden voor financiering die de moeite waard zijn om verder te onderzoeken.

Noot: bovenstaand artikel is geschreven door Iris Loos en Gijsbert Koren

Iris Loos is projectleider Xpert CMKB bij de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Xpert CMKB stimuleert ondernemerschap, innovatie en netwerken in de creatieve industrie.

Gijsbert Koren is mede-oprichter van CrowdAboutNow, het Nederlandse crowdfunding platform voor ondernemers en investeerders. CrowdAboutNow werkt samen met waardevolle partners in het stimuleren van ondernemerschap in Nederland, waaronder Xpert CMKB. Gijsbert presenteert zijn persoonlijke visie op crowdfunding op de weblog Smarter money en is co-auteur van het boek “Crowdfunding – Het Nieuwe Investeren”.

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Laat een antwoord achter aan ABN AMRO zet ondanks sceptische topman Zalm crowdfunding initiatief SEEDS voort | Finno - Innovatie in de financiële sector Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.